Sáng ngày 8/10, tại Khu Di tích quốc gia đặc biệt chùa Keo Hành Thiện, UBND huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định tổ chức đón nhận Bằng chứng nhận Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia và khai mạc Lễ hội chùa Keo Hành Thiện năm 2019.
Ông Trần Lê Đoài, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định cho biết: “Khu Di tích quốc gia đặc biệt chùa Keo Hành Thiện là công trình kiến trúc cổ, độc đáo có niên đại khởi dựng từ thời nhà Lý, là nơi dân làng Hành Thiện tri ân công đức đối với Đức Thánh Tổ Dương Không Lộ – một danh nhân của đất nước đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của Giáo hội Phật giáo Việt Nam thời Lý. Việc được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia sẽ góp phần nâng cao giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc nghệ thuật của chùa Keo Hành Thiện”.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định yêu cầu các ngành chức năng địa phương tiếp tục nghiên cứu, kiểm kê những tư liệu lịch sử của lễ hội gắn với các tập quán, nghi lễ truyền thống và không gian tổ chức hoạt động lễ hội để nhận diện và làm phong phú thêm giá trị của di sản văn hóa phi vật thể. Đồng thời, tăng cường quản lý nhà nước về giữ gìn, bảo vệ và phát huy những giá trị tốt đẹp của lễ hội để nơi đây trở thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn, góp phần phát triển du lịch của địa phương.
Chùa Keo (Thần Quang tự) là một ngôi chùa ở làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định. Đây là một trong những ngôi chùa cổ ở Việt Nam được bảo tồn hầu như còn nguyên vẹn kiến trúc 400 năm tuổi.
Kiến trúc gác chuông độc đáo.
Tương truyền, Chùa do Thiền sư Không Lộ xây dựng ở ven sông Hồng từ năm 1061 dưới thời vua Lý Thánh Tông, tại hương Giao Thủy, phủ Hải Thanh (nay là xã Nam Hồng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định). Ban đầu, chùa có tên là Nghiêm Quang tự, đến năm 1167 mới đổi thành Thần Quang tự. Vì Giao Thủy có tên Nôm là Keo, nên ngôi chùa này cũng được gọi là chùa Keo.
Sau gần 500 năm tồn tại, năm 1611, nước sông Hồng lên to, làm ngập làng Giao Thủy. Một bộ phận dân cư dời sang phía nam sông Hồng, lập thành làng Hành Thiện, xây dựng nên ngôi chùa Keo mới, thường được gọi là chùa Keo Dưới (Keo Hạ) hay chùa Keo Hành Thiện (nay ở xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, Nam Định). Một bộ phận dân cư dời sang tả ngạn sông Hồng, lập làng Dũng Nhuệ trên đất Thái Bình, về sau cũng dựng lên một ngôi chùa, gọi là chùa Keo Trên (Keo Thượng).
Ban đầu, chùa được xây dựng tạm trên nền đất của làng. Năm Hoằng Định thứ 13 (1612), chùa được tu sửa hoàn chỉnh và có dáng dấp như ngày nay. Trong 400 năm tiếp theo, chùa nhiều lần được tu bổ lớn như vào các năm Cảnh Trị thứ 9 (1671), Chính Hoà thứ 25 (1704), Thành Thái thứ 7 (1896) và đặc biệt từ năm 1962 chùa Keo đã được nhà nước công nhận là Di tích lịch sử văn hoá, nên đã được tôn tạo nhiều lần.
Được khởi công xây dựng trước, kiến trúc chùa Keo Hành Thiện có ảnh hưởng rất lớn đến chùa Keo ở Thái Bình. Phía trước chùa có hồ bán nguyệt nước trong xanh, soi bóng tháp chuông mái cong uy nghiêm, thơ mộng. Không gian chùa là cả một khu kiến trúc cổ to lớn, bề thế với 13 tòa rộng gồm 121 gian nối tiếp nhau soi bóng xuống mặt hồ lung linh huyền diệu. Hai bên đường kiệu lát gạch, kề liền hai dãy hành lang, mỗi dãy gồm 40 gian bề thế.
Hành lang bên phải chùa Keo.
Tuy không có gác chuông chồng diêm 3 tầng 12 mái đồ sộ như chùa Keo Thái Bình, gác chuông chùa Keo Hành Thiện cũng là một sự kết hợp hài hòa của kiến trúc tam quan nội 5 gian, làm theo kiểu chồng diêm, cao 7m50. Dáng vẻ thanh thoát với mái cong, bờ cánh kẻ bảy uốn lượn. Phía dưới là 8 đại trụ và 16 cột quân được đặt trên đá tảng chạm khắc hoa văn cánh hoa sen nở.
Ngoài vẻ đẹp về kiến trúc, trong chùa còn lưu giữ, bảo tồn những di vật cổ có giá trị của thế kỷ XVII thời Hậu Lê. Đó là những án thư, sập thờ, tượng pháp nhiều chuông khánh, văn bia cổ, hoành phi câu đối và sách chữ Hán nói về chùa Keo. Sau chùa là đền Thánh thờ Đức Thánh Tổ Đại pháp thiền sư Không Lộ, người chữa khỏi bệnh cho vua Lý Nhân Tông.
Lễ hội chùa Keo được tổ chức thường niên với nhiều hoạt động văn hóa giúp gắn kết cộng đồng.
Lễ hội truyền thống làng Hành Thiện luôn là một nghi lễ trang trọng nhất. Từ sáng sớm ngày khai hội, chuông khánh lớn và trống cái hoà tấu từng hồi dài vang động khắp xóm làng. Sau lễ nhập tịch mở cửa chùa, làng làm lễ thỉnh Phật, lễ tấu Thánh, lễ dâng hương và dựng cờ khai hội. Sau lễ khai hội, các vị trong Ban Tổ chức và Ban chỉ đạo Lễ hội cùng quan khách xã và huyện tới tới Nhà Lưu niệm cố Tổng bí thư Trường Chinh làm lễ dâng hương. Sau phần nghi lễ là các hoạt động văn hoá thể thao vui chơi giải trí quanh chùa.
Lễ hội chùa Keo Hành Thiện tỉnh Nam Định diễn ra đến ngày 14/10.
Nguồn Phật Giáo